Groen Erfgoedzorg

Historisch sortiment

Historische tuinen en parken hebben een belangrijke rol gespeeld bij de introductie van nieuw sortiment. Hier komen we bomen en heesters tegen die kort na hun ontdekking zijn aangeplant. Het bezit van bijzondere planten gaf status aan de grote classicistische tuinen van rijke notabelen en kooplieden in de Gouden eeuw. Verschillende handelscompagnieĆ«n, zoals de VOC en WIC, werden belangrijke importeurs van nieuwe soorten uit AziĆ« en Amerika. Ze werden voor een lieve som aangekocht, maar dan had je ook wat om mee te pronken naast je perk met gestreepte en gevlekte virustulpen. Door de vaak nauwkeurige beschrijving van net ontdekte soorten is het nog mogelijk om soorten te herleiden naar een bepaalde periode. Deze planten vormen een belangrijke bron van historisch genetisch materiaal.  

Instandhouding

Instandhouding van dergelijk waardevol groen sortiment begint bij een onderzoekende houding, waarom staat die boom daar of hoe kan het dat er een bos van jongere linde scheuten om een oude stronk groeien? Tuinhistorisch onderzoek is de basis voor de lange termijn visie en het planmatig beheer.

Er zijn verschillende informatiebronnen die we kunnen gebruiken bij de planvorming. Mogelijk zijn er van de oorspronkelijke aanleg nog beplantingsplannen en plantlijsten beschikbaar. Een goede inventarisatie van wat er nog aanwezig is aan oud plantmateriaal, soorten, geschatte leeftijd en plaats geeft eveneens inzicht in de oude beplantingsstructuur. Ook is van verschillende stijlperioden en ontwerpers bekend welke soorten vaak werden toegepast.

Niet altijd kan de oorspronkelijke beplanting worden teruggebracht. Soms zijn de omstandigheden veranderd, het oude schaduwrijke bos was ooit een jonge bosaanplant. Herstel is dan pas weer mogelijk als de groeivoorwaarden weer opnieuw aanwezig zijn, bijvoorbeeld na kap van oude bomen. Soorten die eeuwenlang gezond waren, kunnen tegenwoordig last hebben van nieuwe plagen zoals het de Buxus is overkomen. In dat geval wordt een andere keuze gemaakt om het oorspronkelijke beeld zoveel mogelijk te benaderen. 


Clusiustuin Hortus Botanicus Leiden


Rembrandtulp 'Zomerschoon'


Kuipplantencollectie

Verkrijgbaarheid

Het is niet altijd eenvoudig om het juiste plantmateriaal te verkrijgen. Gespecialiseerde kwekerijen hebben soms nog historische soorten en oude cultuurvormen in hun sortiment. Ook bij houders van plantencollecties en Botanische tuinen is nog wel eens wat te vinden. Soms is het zinvol om zelf een kweek op te zetten van oud nog aanwezig plantmateriaal om bij vervanging te kunnen gebruiken. Voor het maken van de juiste beslissing is het handig om een in groen erfgoed gespecialiseerd vakman te vragen.

Aanplant

In de URL 6010 staat omschreven op welke wijze een vervangende aanplant kan worden uitgevoerd en waarmee rekening gehouden dient te worden. Het belangrijkste bij aanplant is dat we de oorspronkelijke structuur en karakter van de beplanting zoveel mogelijk respecteren. Juiste soortkeuze, groeivorm, historisch beeld, plantplaats en plantverband zijn hierbij uitgangspunt. De restauratieladder is behulpzaam bij het maken van de juiste afweging bij vervanging.

Documenteren

In alle gevallen is het belangrijk om de gegevens vast te leggen in het beheerarchief. Hierin is de herkomst van het plantmateriaal, plantplek en datum terug te vinden. 

Meer informatie over toepassing historisch sortiment is te lezen in de URL (6010) hfst.5


Apothekersroos (Rosa gallica 'Officinalis)


Eeuwen oude Hollandse lindes'(Tilia x europaea)


Haarlems klokkenspel (Saxifraga granulata 'Plena')