Tweede bijeenkomst Netwerk Groen Erfgoed Gemeenten

Op 6 oktober jl. vond de tweede bijeenkomst plaats van het Netwerk Groen Erfgoed Gemeenten. Thema van de bijeenkomst was ‘Is groen erfgoed voor alle markten thuis?’ Het ging daarbij over de impact van wijk- en sportactiviteiten en evenementen op beschermde monumentale parken, en hoe dit te beoordelen en aan te sturen.

G.J.van Heekpark, Enschede – foto ERM

Commissie van Beheer
De bijeenkomst was in het Enschedese G.J. van Heekpark, ontworpen door P.H.Wattez en een Rijksmonument. Dit park is in 1918 door een van de Enschedese textielfabrikantenfamilies geschonken aan de bevolking van Enschede met als bestemming: verpozen, wandelen, sporten en spelen. Bijzonder is dat het beheer hier wordt gecoördineerd door een Commissie van Beheer, die bestaat uit vijf burgers van Enschede, met ondersteuning van gemeentelijke adviseurs. Er wordt nog steeds gesport en verpoosd. Er vinden ook evenementen plaats, van redelijk beperkte omvang, met maximaal 15.000 bezoekers verspreid over 2 dagen. De Commissie van Beheer is erg selectief wat betreft het geven van toestemming en is streng wat betreft de randvoorwaarden. De impact op het park is dan ook te overzien.

Festival Noorderzon
Behalve uit Enschede waren er ook sprekers uit Groningen (over beheer van het Noorderplantsoen) en Arnhem (Sonsbeekpark). Jans Oeben (stadsdeelbeheerder Groningen) heeft in het Noorderplantsoen te maken met – naast kleinschalige culturele evenementen – onder meer het muziekfestival Noorderzon, met circa 125.000 bezoekers in 10 dagen. “Onder voorwaarden kan erg veel. We hebben bijna geen rottigheid.” De samenwerking met de organisatoren van Noorderzon is erg goed; deze hebben ook veel affiniteit met het plantsoen. “Zij leggen zelf de lat ook steeds hoger.” Inmiddels is er veel ervaring opgebouwd wat betreft de organisatie en het beperken van impact. In de omgevingsvergunning staan veel groenbeschermingsmaatregelen omschreven. “Het gras gaat natuurlijk altijd deels naar de Filistijnen, maar daar lig ik niet zo wakker van.”
Groningen heeft in Noorderpark eigenlijk meer last van ‘losse’ recreatie. In de zomermaanden is het park een geliefde plek om te chillen. Dát gebruik is moeilijk te reguleren, vooral niet in de avonduren. De jeugd brengt schade toe aan beschoeiing en het is lastig om de afvalstromen te beheren. “Maar dat het af en toe een beetje wringt, hoe erg is dat?”

Tijdens de bijeenkomst gingen de deelnemers in themagroepjes het park in. – foto’s Deyke Jannink

Sonsbeek en Zypendaal
In Arnhem wringt het soms ook, vertelt Marielle Vrijkotte (adviseur Erfgoed). Gemeente Arnhem kiest doelbewust voor het Sonsbeekpark en park Zypendaal voor drukbezochte evenementen vanwege de goede bereikbaarheid van die locaties. Ondanks quickscans wat betreft impact op flora en fauna vooraf kan het toch fout gaan. “Bij een proef voor het festival De Grote Schijn, dat in het donker plaats zou vinden, stond de muziek nog zacht. Dat was tijdens het festival zelf wel anders. Ik ben me een hoedje geschrokken.” En dan blijken ook de dieselaggregaten langer aan te staan dan verwacht.
Verder: bij evenementen kunnen vooraf vaak goede afspraken gemaakt worden met de organisatie, maar dat betekent niet dat de toeleveranciers daarvan altijd op de hoogte zijn of even zorgvuldig zijn. Het vrachtverkeer blijkt niet altijd goed te reguleren. Er is vooral schade aan onverharde paden. Ook is het effect van belasting op boomspiegels moeilijk in te schatten. “Pas na jaren kun je constateren wat daarvan het effect is geweest.”

Het was een geanimeerde bijeenkomst met goede discussies. Ook de lokale organisatie, uitstekende catering en heerlijke appeltaart die door ‘Schenkerij Wattez’ gebakken was, droegen bij aan deze geslaagde tweede bijeenkomst. In de nazomer van 2024 is er weer een bijeenkomst van het netwerk Groen Erfgoed Gemeenten. We zijn dan te gast bij de gemeente Utrecht met als thema ‘Monumentale begraafplaatsen.’

(links) Vijver in het G.J.van Heekpark – foto ERM. (rechts) Alvast een doorkijkje naar de volgende bijeenkomst in 2024 op Begraafplaats Kovelswade, Utrecht. – foto Tanja Medema

Het Netwerk Groen Erfgoed Gemeenten is een open netwerk voor erfgoedambtenaren en erfgoedbeheerders van gemeenten en provincies.
Het netwerk wordt ondersteund door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Stichting ERM en Vereniging Stadswerk.

Auteur: Anne Marij Postel (medewerker ERM beleid en communicatie)