Stichting Stinze-Stiens verwerft Landgoed Oranjestein

Een van de fraaie historische landgoederen die het kleine Friese dorp Oranjewoud (Oranjewâld) telt is Oranjestein. Het landgoed is lange tijd in bezit geweest van de familie De Beaufort en onlangs is de koopovereenkomst getekend met de stichting Stinze-Stiens.

Landgoed Oranjestein in Oranjewoud (Fr.) - foto Ruurd van Donkelaar

Stichting Stinze-Stiens
Stichting Stinze-Stiens is in 2021 opgericht door Willem van Riemsdijk en Trudy van Riemsdijk-Zandee. Ruim tien jaar geleden streken zij neer in Friesland en kochten het oude doktershûs in Stiens. Huis en tuin werden beide zeer zorgvuldig gerestaureerd. Een van de doelstellingen van de stichting is het ondersteunen van behoud en ontwikkeling van meerdere historisch belangrijke landgoederen, parken en tuinen in Friesland, bij voorkeur met een historisch belangrijke stinzenplanten populatie. Een andere doelstelling van de stichting is het stimuleren van het muziekleven in Friesland. In het naast het doktershûs gelegen historische pakhûs SOLO worden regelmatig concerten met hedendaagse klassieke muziek gehouden. Landgoed Oranjestein is het tweede landgoed dat de stichting dit jaar verworven heeft. In februari werd Epema State te Ysbrechtum aangekocht.

Landgoed Oranjestein
Het landgoed Oranjestein is 28 hectare groot en maakt deel uit van het van rijkswege beschermd parkgebied Oranjewoud nabij Heerenveen. Het westelijk deel van het landgoed is ontworpen door Lucas P. Roodbaard, de oostelijke helft is later aangelegd. Door het langdurige en behoudende beheer van de familie de Beaufort is deze tuin inclusief bouwwerken, hekken, follies en tuinornamenten in bijzonder goede staat gebleven. De stichting hoopt dit gave ensemble voor de toekomst te behouden. Daarnaast heeft Willem van Riemsdijk bijzondere aandacht voor het herstellen van het historisch beeld van de parkweiden.

(links) Epemastate in Ysbrechtum (Fr.) met op de voorgrond rijkbloeiende bostulpen (rechts) Bloemrijk grasland op Martenastate, Koarnjum (Fr.) - foto's Ruurd van Donkelaar

Diversiteit van historisch grasland
In de periode van de landschapsstijl was de soortenrijkdom in een parkweide veel groter. Het grasland met bloemen en bloeiende grassen in verschillende vormen en kleurtinten waardeerde men zeer, het werd beschreven als ‘schilderachtig’. Soorten als klavers, duizendblad en kleine pimpernel werden naast hun sierwaarde ook gezien als geschikt voer voor het vee. Het grasland werd overwegend extensief, als hooi- en weiland beheerd.
De Nederlandse Tuinkunst (1837) beschrijft het beheer van deze landschappelijke parkweiden als volgt: het gras van de eerste maaibeurt in mei of juni werd gehooid, daarna werden de weiden nog enkele keren gemaaid of begraasd. Met de introductie van de grasmaaier, eind 19e eeuw, veranderde het beeld. Kruiden en grove grassoorten verdwenen, de grasmat werd eentoniger en, dankzij intensievere bemesting met het nieuwe product kunstmest, groener. Het beeld van een machinaal gemaaide, eenvormige grasmat werd de norm die we nu nog steeds hanteren voor parkweiden op historische landgoederen.

Kansen voor Oranjestein
Het is een uitdaging om de parkweiden van Oranjestein om te vormen tot het oorspronkelijk historisch beeld uit de tijd van Roodbaard. Nu niet alleen vanwege de belevingswaarde maar ook ter vergroting van het leven in en om de weide. In een kruidenrijke weide is volop gelegenheid voor insecten om voedsel te verzamelen en eitjes te leggen. Ook onze zintuigen worden gestreeld: staand tussen de bloeiende kruiden hoor je het zoemen, tsjirpen, ruisen, ruik je kruidige geuren en geniet je van de schoonheid van het geheel.
Resultaten van omvorming op andere landgoederen waar de stichting bij betrokken is, zoals landgoed Harsta State (Hegebeintum) stemmen hoopvol. Hier is de grasmat inmiddels doorweven met verschillende soorten kruiden waaronder de zeldzame grote keverorchis. Ook de parkweiden van Oranjestein bieden volop kansen voor omvorming. Stichting Stinze-Stiens hoopt hierdoor een verbinding te maken met het vergroten van zowel het historisch beeld als de belevingswaarde van grasland op historische landgoederen.

Website Stinze-Stiens.

Auteur: Deyke Jannink (namens Stichting ERM)