Renovatie het Park in Rotterdam met een hoge ambitie!

Hét Park is een van de oudste stadsparken van Rotterdam. Het ligt aan de Maas bij de Euromast tegen de binnenstad aan. Het rijksmonumentale Park is voor de Rotterdammers van grote waarde. Het is een populair wandel- en recreatiegebied, biedt stadsnatuur en is een populaire festivallocatie.

Gelaagde geschiedenis
Het Park heeft een sterk gelaagde geschiedenis. De grond met daarop een kleine buitenplaats werd in 1851 door de gemeente aangekocht om er een slachthuis op te zetten. Uiteindelijk werd besloten tot een openbaar wandelpark. De tuinarchitecten J.D. Zocher jr. en zijn zoon L.P. Zocher maakten een ontwerp in Landschapsstijl. Rond 1880 werd het Park uitgebreid met de ernaast gelegen buitenplaats De Heuvel, vermoedelijk ook ontworpen door de Zochers. In de tweede helft van de 20e eeuw vonden in het Park grote tentoonstellingen plaats. In 1960 werd hier de eerste editie van de Floriade gehouden. Voor deze wereldtuinbouwtentoonstelling moest een groot deel van het Park op de schop. Verschillende nieuwe tuindelen werden aangelegd, zoals de Oudhollandse tuin, de Rododendronallee en de heemtuin naar ontwerp van C.P. Broerse.

Onderzoek en planvorming
Door het toenemend recreatief gebruik en achterstallig onderhoud heeft het park de laatste decennia van de 20e eeuw aan kwaliteit ingeboet. In 2006 werd een cultuurhistorisch onderzoek uitgevoerd door Anja Guinee en Lucia Albers. In 2008 is de Oudhollandse tuin gerestaureerd en in 2011 kreeg het Park de status van Rijksmonument. De gemeente Rotterdam stelde een masterplan op voor een grote renovatie die recht doet aan de historische kwaliteiten en gelaagdheid en tegelijk het park toekomstbestendig maakt voor veranderend en intensief gebruik.

  
(links) Baggerwerkzaamheden in 2020. (rechts) Een groot deel van de padenstructuur is al hersteld waarbij de fraaie, vloeiende lijnen uit de Zocher-aanleg weer zichtbaar zijn.

Publiek-private samenwerking
In de eerste fase van de renovatie werden de waterpartijen uitgebaggerd en van nieuwe beschoeiing voorzien. Ook de hoofdroute door het park en de evenementenvelden werden aangepakt. In 2016 werd het budget ingeperkt. Om toch de renovatie verder vorm te geven ontstond er een unieke publiek-private samenwerking tussen de gemeente Rotterdam en Stichting Droom en Daad.
Stichting Droom en Daad zet zich in voor een mooi en aantrekkelijk Rotterdam door te investeren in kunst, cultuur en erfgoed. Samen met de gemeente heeft de stichting de ambitie om van het Park het mooiste stadspark van Nederland maken. Zij zien een goed toegankelijk park met een hoog niveau aan voorzieningen, waar alle Rotterdammers welkom zijn. Daarbij luidt het motto: ‘Verder met Zocher’. Dat betekent renoveren gebaseerd op de ontwerpen uit de historische aanleg met oog voor hedendaags gebruik.

Hoge ambitie
Een kwaliteitsteam van gemeente en Droom en Daad houden zicht op de uitgewerkte plannen en de kwaliteit van de uitvoering. Daarnaast kijken externe erfgoedspecialisten regelmatig mee. Inmiddels is een groot deel van de padenstructuur hersteld waarbij de fraaie, vloeiende lijnen uit de Zocher aanleg weer zichtbaar zijn. De vrijwel verdwenen sierheesterbeplanting is hersteld. Het park krijgt weer kleur, structuur, dieptewerking en functionele zichtlijnen.

 
De gelaagdheid in de beplanting is weer teruggebracht met heestergroepen onder de boomlaag en bodembedekkers, varens en stinzenbollen onder de sierheesters.

Borging van beheer
Om het ambitieniveau waar te kunnen maken wordt ook geïnvesteerd in het beheer. Een nieuwe onafhankelijke ‘Stichting het Park in Rotterdam’ gaat zorgen voor de borging van een hoge kwaliteit van onderhoud en gastheerschap. Inzet is een eigen parkdirecteur, een vast onderhoudsteam en vrijwilligers voor bijzondere tuingedeeltes. De bewoners van Rotterdam worden betrokken bij activiteiten zoals Seizoenswandelingen, een nieuwsbrief en een nieuwe website van Het Park.

Auteur: Ruurd van Donkelaar is groen erfgoed adviseur bij Stichting ERM
Foto’s: Ruurd van Donkelaar