Nieuw initiatief: Stinzenplanten uit zaad

Stinzenplanten zijn populair! Grote hoeveelheden bollen worden aangeplant langs wegen en in openbaar groen. Hierbij komen nogal wat soorten niet op de juiste plek terecht; ook past men niet altijd de juiste soorten toe. Bij aanplant op historische locaties is zorgvuldigheid vereist, vooral als er wordt geplant in de buurt van een oude populatie stinzenplanten.

Zuurstokroze vingerhelmbloem
De goedwillende beheerder die zorgvuldig zijn soorten uitkiest kan deze niet altijd in de handel verkrijgen. Soms is de vraag groter dan het aanbod of wordt de soort gewoon niet gekweekt. Kwekers laten de handel doorgaans niet graag schieten en maken een bestelling compleet met eigen sortiment. Bovendien worden voornamelijk de sterk vegetatief vermeerderende klonen gekweekt en niet de ‘oude types’ uit zaad. Zo is al op historische plekken de fel roze bloeiende vingerhelmbloem ‘Beth Evans’ gesignaleerd. Is dat erg? Soms niet, maar op historische locaties kan het de authenticiteit van de aanwezige stinzenflora aantasten. Vanuit de restauratie-ethiek is een andere aanpak gewenst. Dat kan door middel van vermeerdering van plantmateriaal van geselecteerde populaties. Zaaien is hierbij een goede optie, ook al kost het wat meer tijd. Oude populaties hebben er immers ook lang over gedaan om te zich te ontwikkelen.

  
Links: Vingerhelmbloem, de natuurlijke wilde vorm - Midden: Zuurstokroze moderne cultivar - Rechts: Vers geoogste zaden

Zaad voor historische locaties
Om te voorzien in de vraag naar goed gedocumenteerd uitgangsmateriaal is een nieuw initiatief gestart. Met vrijwilligers wordt, uiteraard met beleid, zaad geoogst op geselecteerde locaties met historische stinzenplanten. Zaad van stinzenbollen wordt direct na de oogst vers geleverd voor een optimale start, vanaf het voorjaar dus. Het is zaak om vroeg in het seizoen de beschikbare soorten te bestellen. Er wordt namelijk niet méér geoogst dan er besteld is. De leverende partij krijgt een vergoeding, de vragende partij betaalt.

Symbolische plek
Binnenkort gaat het eerste project van start in het dorp Feanwâlden. Een symbolische plek, de middeleeuwse Schierstins staat aan de rand van het dorp. Hier vond J. Botke in 1932 bijzondere planten als het Haarlems Klokkenspel en noemde deze ‘stinsplanten’. In het dorp worden de eerste regionaal verzamelde zaden op een nieuwe locatie uitgezaaid. Voor het verder uitbouwen van het initiatief worden meer oude locaties gezocht om zaden te verzamelen. Belangstellenden kunnen zich melden.

 
Links: De bonte krokus op Landgoed Overcingel heeft zich generaties lang uitgezaaid - Rechts: De zaaddoos van bonte krokus zit lange tijd goed verstopt in de grasmat

Auteurs: Deyke van Donkelaar en Heilien Tonckens. Heilien Tonckens (Stinzenflora-monitor) is auteur van tal van publicaties over stinzenplanten
Foto’s: Ruurd van Donkelaar