Bodemvochtbeheer leidt tot minder uitval van aanplant

Verdrogingsproblematiek is een actueel onderwerp wat veel landgoedeigenaren bezighoudt. Op het landgoed Calorama wordt een meerjarig renovatieproject uitgevoerd waarbij bodembeheer, met name de bodemvochtconditie, extra aandacht krijgt. Zo hoopt de eigenaar, de stichting Calorama, het park toekomstbestendig te maken tegen steeds extremere klimaatcondities. Het project Bodemvochtbeheer wil betrokkenen bij groen erfgoed meer inzicht bieden in de huidige bodemvochtcondities en de te nemen maatregelen om het bodemvocht vast te houden.

Kruidenteelt dankzij kalkrijke zandgronden
Landgoed Calorama ligt midden in het dorp Noordwijk, tegen de duinstreek aan. Tot in de 20e eeuw werden de kalkrijke zandgronden rond het dorp gebruikt voor kruidenteelt. Hoge grondwallen beplant met hakhout gaven kruiden als rozemarijn en lavendel extra beschutting tegen de zeewind. Halverwege de 19e eeuw is een park in landschapsstijl over de kruidenbedden aangelegd. Daarbij zijn de kenmerkende houtwallen deels vergraven tot een hogere plek voor de theekoepel. Tuin en gebouwen, waaronder de rozemarijnschuur, zijn zorgvuldig gerestaureerd. De kalkrijke, zandige grond, ooit zo gewild voor de teelt van kruiden, heeft ook zijn nadelen, het water zakt er snel in weg. Daarnaast is inmiddels het landgoed rondom ingesloten door woonhuizen. Vanwege de huizen en omliggende bollenteelt wordt het grondwaterpeil veel lager gehouden dan wenselijk voor de groene aanleg. Vooral in de zomer ligt het peil 30 cm lager dan normaal met risico op verdroging tot gevolg.

 
Links: De theekoepel op Landgoed Calorama - Rechts: Aanplant van jonge bomen in de laan

Nieuwe aanplant
In het kader van een grote renovatie van de tuin zijn nieuwe bomen in een grote maat geplant. Om de jonge aanplant succesvol te laten aanslaan, is water geven noodzakelijk. Maar hoeveel water hebben jonge bomen eigenlijk nodig? Sicco de Jong en Ronald van Immerseel, bestuursleden van Stichting Calorama-Everwijn-Taets van Amerongen zijn in samenwerking met het bedrijf Beacon Fields een project gestart om de bodemvochtigheid rond de bomen te controleren en op peil te houden. Bij een aantal jonge bomen is naast het watergeefsysteem een vochtsensor geplaatst. Deze meet de bodemvochtigheid rond de jonge boom. De sensoren zijn uitgerust met een magnetisch veld waardoor de meting ruimer is dan direct bij de sensor. Hierdoor zijn minder sensoren per plek nodig. De sensor werkt draadloos en is op afstand te monitoren. Op een mobiel is het effect van een watergift meteen af te lezen. Het monitoren heeft resultaat gehad, in het zeer droge voorjaar van 2020 zijn alle jonge bomen goed aangeslagen.

Significant minder uitval
Het nauwkeurig volgen van de bodemvochtigheid bij met name jonge aanplant levert veel voordeel op. De watergift wordt beter afgestemd op de behoefte van de aanplant waardoor er significant minder uitval is. In plaats van fysieke grondmonsters loopt de monitoring via de mobiel, dit spaart de beheerder flink wat tijd uit. Om de beplanting van het landgoed in de toekomst in goede conditie te houden, is beheer van het grondwaterpeil een belangrijk onderwerp. Door het huidige (te) lage grondwaterpeil is de watervoorziening kwetsbaar bij extreem droog weer, een onwenselijke situatie. Tot de jaren 80 van de vorige eeuw stonden de watergangen op het landgoed in verbinding met de Schie waardoor het grondwater hoger stond. Tijdens toenmalige renovatiewerkzaamheden is deze verbinding afgekoppeld. Stichting Calorama pleit er voor bij de gemeente en het hoogheemraadschap om deze verbinding te herstellen. Dit zou met een pomp richting het landgoed te realiseren zijn.

 
Links: Aangebrachte sensoren rond een jonge boom - Rechts: Sensor en watergeefsysteem

Praktische mogelijkheden
Stichting ERM besteedt regelmatig aandacht aan de verdrogingsproblematiek in erfgoed en draagt daarbij praktische mogelijkheden aan om schades te voorkomen of te beperken. In volgende nieuwsbrieven zal het onderwerp met regelmaat terugkeren.

Auteur: Deyke van Donkelaar
Foto’s: Ruurd van Donkelaar