Oktober 2021
In deze editie van de Nieuwsbrief Groen Erfgoed een interview met groen erfgoed auditor en tuinbaas Henk Boers en twee maal aandacht voor het archiveren van ontwerpen en documentatie over historische tuinen en parken. In de vorige nieuwsbrief stond een artikel over het onderzoek naar het beheer van rijksbeschermde stadsparken. In vervolg hierop gaat een nieuw netwerk van start: Netwerk Groen Erfgoed Gemeenten met een eerste bijeenkomst op 24 november in Amsterdam (Vondelpark). Een van de initiatiefnemers hiervan is de vereniging Stadswerk, we maken nader kennis met deze organisatie. De belangstelling voor oude ommuurde moestuinen is sterk toegenomen. Het Gilde van Tuinbazen doet verslag van deze ontwikkeling. Waar moet je op letten bij het onderhoud van historische berceaus - een verhaal uit de praktijk van de Erfgoedhovenier. En de opleiding Groen Erfgoed aan de Hogeschool Utrecht gaat weer van start.
'De richtlijnen dragen bij aan de ó zo noodzakelijke kennisborging'
‘Een goede hovenier is zich bewust van de bijzonderheden en de geschiedenis van de tuinaanleg waarin hij of zij werkt. Zoals hier, in de tuinen van Kasteel Muiderslot, waarin we de maatvoering van de Amsterdamse voet hanteren’, vertelt tuinbaas Henk Boers. Naast zijn werk voor het Muiderslot en voor buitenplaats Hofwijck, waar de Rijnlandse voet wordt aangehouden, is hij auditor op de ERM Beoordelingsrichtlijn 6000. En de afgelopen zestien jaar secretaris van het Gilde van Tuinbazen. Lees verder.
Henk Boers in de Warmoeshof van het Muiderslot – foto ERM
Geheugen van het ontworpen landschap
Er gaat geen dag voorbij zonder dat er aan het Nederlandse landschap wordt gesleuteld. Honderden tuin- en landschapsarchitecten werken als zelfstandige, bij een bureau, in overheidsdienst en bij natuurorganisaties. Iedere dag produceren zij ontwerpen die de stad en het landschap aanpassen aan onze telkens weer nieuwe eisen; denk aan nieuwe woonwijken en verdichting in de stad, klimaatadaptatie zoals Ruimte voor de Rivier, aanleg van natuurgebieden, parken en particuliere tuinen. Lees verder.
N.M.de Jonge, Veerse Bos, 1968 - Collectie Het Nieuwe Instituut
Stadswerk mede-initiator Netwerk Groen Erfgoed Gemeenten
Koninklijke Vereniging Stadswerk Nederland is een van de partners van deze nieuwsbrief Groen Erfgoed. Daarnaast is de vereniging, samen met ERM en de RCE, mede-initiator van het Netwerk Groen Erfgoed Gemeenten, dat zich op 24 november 2021 presenteert. ‘Voor Stadswerk is verbinding hét sleutelbegrip dit jaar’, aldus beleidsadviseur Marcelle Verhoeven. Hoe wordt aan die verbinding gewerkt? Lees verder.
Park Merwestein, Dordrecht – foto Ruurd van Donkelaar
Opleving ommuurde moestuinen
We kunnen in Nederland spreken van een opleving van de historische moestuin, een trend die in Frankrijk en Engeland al langer zichtbaar is. Hoewel nutstuinen een essentieel onderdeel van de cultuur op landgoederen en buitenplaats waren, zijn deze onderdelen van historische tuinen en buitenplaatsen in het nabije verleden onderbelicht gebleven. Moes- en fruittuinen kunnen tegenwoordig een belangrijke rol spelen om te laten zien waar voedsel vandaan komt en hoe het verbouwd wordt. In Zuid-Holland, met nog weinig moestuinen bij landgoederen en buitenplaatsen, werd al door particulieren initiatief genomen om te onderzoeken of er meer kansen zijn. Het Erfgoedhuis Zuid-Holland heeft nu samen met de provincie een onderzoekproject naar historische moestuinen mogelijk gemaakt. Ook kwekerijen worden meegenomen. Voorheen was de eigen opkweek van perkgoed en bomen de gewoonste zaak van de wereld. Nu is het zeldzaam. Zo zijn de linden op Huis te Manpad in Heemstede kortgeleden vervangen door stekken van de aanwezige historische lindebomen. Een prachtig voorbeeldproject. Lees verder.
Ommuurde moestuin Buitenplaats Berbice, Voorschoten – foto Hennes Claassen
Eerste bijeenkomst Netwerk Groen Erfgoed Gemeenten - 24 november 2021
Stadsparken en plantsoenen zijn de levensaders van de steeds dichter bebouwde stad. Het belang van de groene ruimte is maatschappelijk en politiek dan ook meer in de publieke belangstelling gekomen. Lukt het om ondanks het intensieve gebruik van monumentale parken, het scala aan functies en de vraag naar veiligheid, ook de cultuurhistorische waarden overeind te houden? Lees verder.
Het Vondelpark, Amsterdam is dit jaar 25-jaar rijksmonument - foto Ruurd van Donkelaar
Ode aan historische berceaus
Er is alle reden om extra aandacht te hebben voor het onderhoud van historische berceaus. Want goed ‘bewaarde’ exemplaren zijn er in Nederland niet veel meer. Met intensief beheer en weloverwogen beslissingen kunnen we de laatste exemplaren behouden. Zodat het verhaal van onze geschiedenis door middel van dit stuk groen erfgoed verteld kan blijven worden. Lees verder.
Berceau Rijksmuseum Muiderslot – foto Hoefakker Hoveniers
Opvolging Liesbeth Missel bij Speciale Collecties WUR
Liesbeth Missel, bijna 40 jaar werkzaam bij Speciale Collecties van de bibliotheek van Wageningen UR, heeft afgelopen mei afscheid genomen als conservator van wat wel de ‘schatkamer van de WUR’ wordt genoemd. In die periode was zij verantwoordelijk voor de uitbreiding van de collecties en de professionalisering en modernisering van het beheer. Zij onderzocht als historica het werk van botanisch kunstenares Alida Withoos. Samen met haar medewerkers hielp Liesbeth de aanwezige materialen toegankelijk te maken voor vele onderzoekers en voor tal van studenten en belangstellenden. Lees verder.
Ontwerp Rijkstuinbouwschool Wageningen, L.A.Springer, 1895 - Speciale collecties WUR
Cursus Groen Erfgoed Hogeschool Utrecht
Komend voorjaar start weer de cursus Groen Erfgoed aan de Hogeschool Utrecht. Deze cursus op hbo-niveau bestaat uit twee modules van tien weken. Elke module heeft een eigen thema en is ook afzonderlijk te volgen. De cursus is bedoeld voor de professional die zich bij een gemeente, adviesbureau of particuliere organisatie bezig houdt met beleid, beheer of ontwerp van groen erfgoed. Lees verder.
Landgoed Amelisweerd – foto Caroline Stegewerns
Gezamenlijk initiatief voor het groene erfgoed
Deze nieuwe nieuwsbrief wordt u aangeboden door het Gilde van Tuinbazen, de Vereniging van Erfgoedhoveniers, de Vakgroep Groen Erfgoed, de Stichting Kennisontwikkeling Groen Erfgoed, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en de Stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg.
Redactie: Leo den Dulk (VGE), Ruurd van Donkelaar (ERM) en Theo van Oeffelt (ERM)
